اختلال خودزشت انگاری

دوشنبه ١٧/فروردین/١٣٩۴ - ۶/اپریل/٢٠١۵

یکی از ایرادهایی که به برابرهای پیشنهادی فرهنگستان در زمینه‌ی واژه‌سازی علمی و فنی می‌توان گرفت، نداشتن دقت و رعایت نکردن سایه‌ها و اختلاف‌های معنایی باریک واژگان فنی است. یکی از دلیل‌های پیش آمدن این اشتباه هم این ذهنیت و اندیشه‌ی نادرست است که واژگان فنی باید «آشنا» باشند.

امروز به یکی از این برابرهای غلط برخوردم. در زمینه‌ی روان‌شناسی در زبان انگلیسی تَرم (اصطلاح) Body Dysmorphic Disorder برای توصیف اختلال یا بی‌نظمی روانی‌ای به کار می‌رود که شخص می‌پندارد تن یا بدنش شکل یا ریخت مناسبی ندارد. برابر پیشنهادی من برای آن «اختلال دُژریختی تن» است. در حالی که فرهنگستان برای آن «اختلال خودزشت انگاری» را ساخته است که بسیار نادقیق است.


- نخست آن که این اختلال بیشتر «پندار» است نه «انگار». زیرا توهّم است و توهّم در زبان پارسی «پندار» است نه «انگار». (در اینجا اشاره‌ای هم بکنم به شکل غلط سه شعار دین زرتشتی که عبارت اند از: گفتار نیک، کردار نیک، و اندیشه‌ی نیک اما به اشتباه و برای هموزنی با گفتار و کردار، آن را «پندار» نیک می‌گویند!)

- دوم آن که «زشت» بیشتر برای توصیف چهره به کار می‌رود. مهم‌تر آن که در تَرم انگلیسی سخنی از «زشتی» و «زیبایی» نیست بلکه سخن بر سر «ریخت» (morph) است. شخص می‌تواند چهره‌ی زیبایی داشته باشد اما ریخت و اندامش ناهموار باشد.